30 Ekim 2024 tarihli Resmi Gazete’de, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”) yayımlanmış olup; yapılan değişiklikler özellikle tüketici haklarının genişletilmesi ve mevcut hakların daha etkin bir şekilde uygulanabilmesi amacıyla güncellenmiş hükümler ve özellikle de 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da (“TKHK”) yer alan idari para cezalarında önemli artışlar içermektedir. İşbu bültenimizde, TKHK ve 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da öngörülen değişikliklere yer vereceğiz.

  1. TKHK kapsamındaki değişiklikler:

Kanun, TKHK’un 22., 31., 32., ve 39. maddelerine “mesafeli” ve “kalıcı veri saklayıcı” ibarelerini ekleyerek tüketicilerle akdedilen tüketici kredisi ve konut finansmanı sözleşmelerinin şekil şartını, elektronik ortamda gerçekleştirilebilmelerine imkan sağlayacak şekilde yeniden düzenlemektedir. Bu bağlamda, tüketici kredisi ve konut finansmanı sözleşmeleri yazılı veya mesafeli olarak kurulmadıkça geçerli olmayacaktır. Ayrıca, tüketici kredisi ve konut finansmanı sözleşmelerinin mesafeli yolla uzaktan iletişim araçlarıyla kurulabilmesine yönelik düzenleme göz önünde bulundurularak, sözleşmeye bağlı diğer işlemlerin de kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla elektronik ortamda yapılabilmesi sağlanmaktadır. Bu doğrultuda, belirli süreli kredi sözleşmesine veya konut finansmanı sözleşmesine ilişkin hesap, tüketicinin aksi yönde yazılı veya kalıcı veri saklayıcısı ile ilettiği talebi olmaması halinde kredinin ödenmesi ile kapanacaktır.

TKHK’ya eklenen Madde 47/A ile doğrudan satış sistemi düzenlenmektedir. Buna göre; doğrudan satış sistemi “doğrudan satış şirketi tarafından oluşturulan ve iş sözleşmesi ile istihdam edilmeyen, bağımsız temsilci, distribütör, danışman ve benzeri isimlerle komisyon, prim, teşvik ve ödül gibi menfaatler karşılığında faaliyet gösteren doğrudan satıcıların tüketicilere mal veya hizmet pazarladığı satış sistemi” olarak tanımlanmaktadır. Bu sistemin önemli unsurları şunlardır:

  • Doğrudan satış şirketlerinin sermaye şirketi olması ve yönetmelikle belirlenen diğer koşulları sağlaması zorunludur;
  • Doğrudan satışın amacı, sisteme yeni satıcı kazandırmaktan ziyade mal veya hizmet satışı üzerine kurulu olmalıdır;
  • Doğrudan satış sistemi içindeki temsilcilerden sisteme giriş veya sistemde kalmaları için bedel alınamaz ve doğrudan satış şirketinin belirlediği miktar ya da tutarda mal veya hizmet satın alınması doğrudan satıcının sistem içindeki seviyesini belirleyemez;
  • Doğrudan satıcılar aracılığıyla satılan mallarda tüketicilere 30 gün içinde koşulsuz cayma hakkı tanınmıştır. Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin bu süre içinde doğrudan satıcıya veya doğrudan satış şirketine yöneltilmiş olması yeterlidir;
  • Doğrudan satış şirketi, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nca belirlenen hususlarda tüketicinin bilgilendirilmesini, talep ve bildirimlerini iletebilmesini sağlayan bir sistem kurmakla yükümlü olacaktır; ve
  • Doğrudan satış şirketinin, doğrudan satıcının ve tüketicinin hak ve yükümlülükleri, kapsam dışı sözleşmeler, mal veya hizmet satışı, cayma hakkı, bilgilendirme yükümlülüğü, teslimat ile diğer uygulama usul ve esasları yönetmelik ile belirlenecektir.
  1. İdari Para Cezaları 

Reklam ve haksız ticari uygulamalar hakkında belirlenmiş olan idari para cezaları, caydırıcılığın artırılması amaçlanarak ciddi oranda arttırılmaktadır. Bu çerçevede ticari reklam hükümlerine aykırılık halinde uygulanacak idari para cezaları, ihlalin yapıldığı mecraya bağlı olarak aşağıdaki şekilde düzenlenmektedir:

  1. Yerel TV Yayınları:

110.000 TL – 1.100.000 TL arası.

  • Ülke Genelinde Yayın Yapan TV:

2.210.000 TL – 22.100.000 TL arası.

  • Süreli Yayınlar:

Yerel TV ve Ülke Genelinde Yayın Yapan TV cezalarının yarısı kadar.

  • Radyo Yayınları (Yerel, Ülke Geneli ve Uydu):

60.000 TL – 6.000.000 TL arası.

  • İnternet ve Uydu TV Yayınları:

600.000 TL – 6.000.000 TL arası.

  • Kısa Mesaj:

280.000 TL – 2.800.000 TL arası.

  • Diğer Mecralar:

60.000 TL – 600.000 TL arası.

Haksız ticari uygulamalar hükmünde yer alan yükümlülüklere aykırı hareket edenler hakkında uygulanabilecek idari para cezası ise 5.000 TL iken, yapılan değişiklikle 60.000 TL – 600.000 TL olarak belirlenmektedir. Aykırılık ülke genelinde gerçekleşmiş ise uygulanacak idari para cezası 600.000 TL – 6.000.000 TL olacaktır.       

Bu cezalar, aykırılığın haksızlık içeriği, aykırılık dolayısıyla elde edilen menfaat ve zararın büyüklüğü ile aykırılığı gerçekleştirenin kusuru ve ekonomik durumu gibi hususlar dikkate alınarak Reklam Kurulu tarafından belirlenecektir.

TKHK’nun yeni eklenen 47/A maddesinde belirtilen yükümlülüklere aykırılıklar için de 5.000.000 TL’ye varan idari para cezaları öngörülmektedir.

Ayrıca, Kanun’da yer alan değişikliklerle TKHK’nun diğer hükümlerine aykırılık hallerinde uygulanan uzlaşma mekanizmasının, ticari reklamlar ve haksız ticari uygulamalar için de geçerli olması sağlanmaktadır. Böylece, Reklam Kurulu tarafından verilen idari para cezalarında muhataplara uzlaşma imkanı tanınmıştır. Bu düzenleme, ticari reklam ve haksız uygulamalardan doğan idari işlemlerle ilgili dava süreçlerinin yol açabileceği kamu maliyetlerini azaltmayı ve ihlalin hızlıca sona erdirilmesini amaçlayarak kamu yararını artırmayı hedeflemektedir. 

  1. Elektronik Ticaret Düzenlemeleri

6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda yapılan değişikliklerle, lisans ücretlerinin hesaplanmasında yapılan satışlar ve bazı yatırım harcamaları net işlem hacminden düşürülebilecektir. Özellikle yurt dışına yapılan satışlar ve belirli yatırım teşvikleri, elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının lisans ücretlerinde indirim sağlar hale getirilmiştir.

Bu bağlamda; elektronik ticaret pazar yerleri üzerinden yurtdışına yapılan satışlar ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından teşvik belgesi alınarak gerçekleştirilen yatırım harcamalarının toplamının iki katının lisans ücretinin hesaplanmasına esas teşkil eden net işlem hacminden indirilmesine yönelik düzenleme yapılmıştır. Bunun için elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının net işlem hacminin ETBİS (Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi) verileri kullanılarak Bakanlıkça hesaplanan net işlem hacimlerinin %20’sini aşmaması şartı getirilmektedir. Bu haddin aşılıp aşılmadığının tespitinde %15’in altındaki had aşımları dikkate alınmayacaktır. Ayrıca, 2024 yılına ilişkin lisans ücretinin hesaplanmasında uygulanmak üzere elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının pazar yerleri üzerinden yurt dışına yapılan satışları ile yatırım teşvik belgesi alınarak gerçekleştirilen yatırım harcamaları toplamının 4 katı, 2025 yılına ilişkin lisans ücretinin hesaplanmasında ise söz konusu satış ve harcamaların 3 katı net işlem hacminden indirilecektir.

Kanun’un:

  • doğrudan satış sistemi ile idari para cezalarına ilişkin maddeleri Kanun’un yayım tarihinden dokuz ay sonra;
  • diğer hükümleri ise Kanun’un yayımı tarihinde

yürürlüğe girecektir.           

Pelin Tırtıl Esin
Ortak | [email protected]
Nazlım Meriç
Avukat | [email protected]
İpek Pekdiri
Avukat | [email protected]