Paylaşımlı elektrikli skuter (e-skuter) işletmeciliği faaliyetlerini düzenlemek amacıyla yürürlüğe giren bu Yönetmelik, karayolunda kullanılacak e-skuterlera ilişkin ve paylaşımlı e-skuter işletmeciliği faaliyeti yapanların ile bu skuterlardan yararlananların ve sürücülerin hak ve yükümlülüklerini düzenlemektedir.

  • E-Skuter Kullanımı ve  İşletmeciliğine ilişkin Genel Hususlar

Yönetmelik madde 5 uyarınca e-skuter sürücülerin sürüşleri sırasında uyması gereken kurallar belirtilmiştir. Bu kurallara örnek olarak e-skuterın yaya yollarında sürülmesinin, ayrı bisiklet yolunda sürülmesinin, otoyollarda ve 50 km/s üzerinde olan karayollarında sürülmesinin ve araca bağlanarak sürülmesinin yasak olduğu belirtilmiştir. Ayrıca sürücü dışında bir başka kişinin e-skuterda taşınamayacağı, yine yük ve şahsi eşya skuterların üzerine konulamayacağı hüküm altına alınmıştır. İlaveten, skuterın teçhizatına ilişkin gece sürüşlerinde far, arkada kırmızı ışık ve korna vb. ses aletini bulundurma zorunluluğu getirilmiştir.

Yönetmelik madde 6 ise,”paylaşımlı e-skuter işletmeciliğine” ilişkin genel hususları düzenlemektedir. Bu maddeye göre, sadece yetki belgesi ve paylaşımlı e-skuter izni alan gerçek veya tüzel kişiler, paylaşımlı e-skuter işletmeciliği faaliyetini icra edebilecektir. Yine, yetki belgesi alanlar, hizmetlerin sunumu esnasında adil davaranarak, haksız rekabete mahal vermeyecektir ve genel olarak kamu yararını gözeterek ve toplum ve çevre sağlığı ile bunların güvenliğini, engelli erişilebilirliğini ve trafik güvenliğini olumsuz yönde etkilemeyecek şekilde faaliyetlerini gerçekleştireceklerdir.

  • Yetki Belgesi ve E-Skuter İzni ile ilgili Hükümler

i. Yetki Belgesi

Yönetmelik madde 7 ve 8 uyarınca, yetki belgesi ve e-skuter izni almanın genel ve özel şartları düzenlenmiştir. Bu şartlar ancak ve ancak birlikte sağlanmak suretiyle yetki belgesi alınabilir. Genel şartlar arasında, gerçek kişilerin T.C. vatandaşı olması, tüzel kişilerin T.C. kanunlarına göre kurulu ve ticaret sicillerine kayıtlı olması, kişilerin halihazırda vergi mükellefi olmaları, ticaret/sanayi/esnaf odalarına kaydolmaları, e-tebligat sistemine üye olmaları ve 10.000 TL tutarındaki ilgili ücreti yatırmış olmaları belirtilmiştir. Bu şartlar arasında dikkat çekici şekilde yabancı gerçek ve tüzel kişilere de Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu hükümleri ile birlikte Yönetmelik şartlarını tamamlaması halinde yetki belgesi verilebileceği belirtilmiştir.

Özel şartlar olarak, 500.000 Türk Lirası sermayeye sahip olunması,standartlarının Bakanlığın belirleyeceği internet sitesi ve mobil uygulamalara sahip olunması, veri tabanının T.C sınırları içerisinde tutulması ve Bakanlığın erişimine açık olması, en az 250 e-skutere sahip olunması, bir takım kalite belgelerine (TS ISO/IEC 27001, ISO 45001 gibi) sahip olunması sayılmıştır.

Bahsi geçen özel şartların tümü ve genel şartlardan vergi mükellefi olunması, odalara kayıt mecburiyeti ve e-tebligat üyeliğinin muhafaza edilmesi yetki belgesinin iptal edilmemesi için bir önşart niteliğindedir. Bu şartların kaybedilmesi halinde ve 90 gün içerisinde tamamlanamadığı durumlarda ilgili faaliyet geçici olarak durdurulur.

Yetki belgesi almak veya yenilemek isteyen kişiler, genel ve özel şartların tümünü sağladığını tevsik eden belgeler ile birlikte Bakanlığa başvuruda bulunur. Yetki belgelerinin süresi 5 yıldır.

ii. Paylaşımlı E-Skuter İzni

Yönetmeliğin 11. Maddesi uyarınca Büyükşehirlerde izin verilecek her bir ilçedeki nüfusun, büyükşehir olmayan yerlerde belediye nüfusunun en fazla 200’de biri kadar olacak şekilde e-skuter izni verilebileceği belirtilmiştir. Bu sayı mevsimsel veya dönemsel kullanım talebinin artması gibi gerekçelerle %50’ye kadar artırılabilir. Her bir yetki belgesi sahibine, e-skuter sayısının beşte birini aşmamak kaydıyla e-skuter izni verilir. Bu sınırlamalar, özel kanunlarla düzenlenen havalimanları, üniversite kampüsleri, hastaneler, milli parklar ve benzeri alanlarda uygulanmayacaktır.Bu alanlara yönelik e-skuter izni verilmesine ilişkin iş ve işlemler, ilgili kurumlar/işletmeler tarafından yürütülür.

Yetki belgesi almış olan gerçek veya tüzel kişiler faaliyetlerinde kullanacakları e-skuter için Büyükşehir belediyesi ulaşım koordinasyon merkezlerinden (“UKOME”) veya Büyükşehir belediyesi bulunmayan illerde il trafik komisyonundan işgal harcını ilgili Belediyeye ödemek suretiyle izne başvuruda bulunurlar. UKOME ve il trafik komisyonlarınca, e-skuter sayıları, her bir yetki belgesi sahibinin başvuruda bulunabileceği azami e-skuter izni sayısı, e-skuterlerin kullanılmayacağı alanlar, başvuru süreci ve talep edilebilecek diğer şartlar ilgili kurumların internet sayfasında başvurudan en az 10 gün önce duyurulur.

Başvurular idare tarafından 60 gün içerisinde değerlendirilir. Yapılan değerlendirme sonucunda; talep edilen e-skuter izni sayısının, verilebilecek e-skuter izin sayısının üstünde olduğu durumlarda, yetki belgesi sahibi başvurucular arasında talep ettikleri sayılar ile orantılı olarak eşit şekilde e-skuter izni verilir. Verilebilecek e-skuter izin sayısının altında olunduğu durumlarda ise, e-skuter izni düzenlenmesini müteakip 6 ay içerisinde ilgisine göre UKOME veya il trafik komisyonlarınca varsa ilave talepler alınır.

E-skuter izni düzenlenen yetki sahipleri iznin düzenlenmesinden itibaren 45 gün içerisinde e-skuterları sahada bulundurmak zorundadır. E-skuter izninin süresi 2 yıldır.

  • Bölünme, Birleşme, Tür Değişikliği ve Hizmet Sözleşmesi

Yönelik Madde 14 uyarınca yetki belgesi verilmiş tüzel kişiliğin bölünmesi halinde tüzel kişiliğe verilmiş yetki belgesi, yeni ortaya çıkan tüzel kişiliklerden sadece birine verilebileceği hüküm altına alınmıştır. Yine, yetki belgesi verilmiş tüzel kişiliğin başka bir tüzel kişilik ile birleşmesi halinde ise, birleşme sonrasındaki tüzel kişilik adına yeniden yetki belgesi düzenlenir. Benzer şekilde, tür değişikliği halinde yeni tüzel kişiliğe yeni yetki belgesi verilir.

Yönetmeliğin 15. Maddesine göre yetki belgesi sahiplerinin hizmetten yararlananlar ile elektronik ortamda sözleşme yapması ve bu sözleşmede bir takım şartların bulunması (yetki belgesi sahibinin adı/unvanı, yetki belgesi numarası, adresi, vergi kimlik numarası, gerçek kişilerde T.C. kimlik numarası gibi) zorunlu kılınmıştır.

  • Yetki Belgesi  Verilenlerin Yükümlülükleri ve Hizmetten Yararlananların Hakları

Yönetmelik Madde 16 kapsamında yetki belgesi sahiplerine 18 bentten oluşan bir takım yükümlülükler getirilmiştir. Bunlardan bazı önemli olanlar: yetki sahiplerinin (i) sadece izin aldıkları belediye/bölge sınırları içerisinde faaliyette bulunabilme, (ii) firmalarında meydana gelen sermaye, unvan, adres gibi değişikliğiklerin Bakanlığa bildirimesi mecburiyeti, (iii) Kişisel Verilerin Korunması Kanununa uygunluk, (iv) kullanıcılara mobil/internet eğitim hizmeti sunumu, (v) e-skuterlerin en az % 30’u için, TSE Uygunluk Belgesi alınması, (vi) faaliyet gösterdikleri il için alınan toplam e-skuter izin sayısını aşmamak kaydıyla, faaliyet gösterdikleri ilçede/bölgede izni aldıkları toplam e-skuter sayısının %70’inden az (Kasım-Şubat döneminde %40 olarak uygulanır) %130’undan fazla e-skuter bulundurmama, (vii) çağrı merkezi ve ilgili mobil uygulama hizmeti sunumu gibi yükümlülüklerdir.

Yönetmelik uyarınca, e-skuter hizmetinden yararlananların, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerinden doğan hakları saklı olduğu ayrıca belirtilmiştir.

  • Denetim ve İdari Yaptırımlar

Yetki belgesi verilenlerin Yönetmelik kapsamında yer alan faaliyetleri Bakanlığın denetimine tabidir. Yetki belgesi sahiplerinin, denetim yapmakla görevli olanlar tarafından istenilen belgeleri vermesi zorunludur. Bakanlık ve belediye denetim birimleri söz konusu denetimi icra edecek olanlardır.

Yönetmelik hükümlerine ve yükümlülüklerine aykırı davrananlar aleyhine genel olarak, aykırılıklara göre değişkenlik göstermek suretiyle, 1.000 TL-10.000 TL aralığında idari para cezası uygulanmaktadır. Yetki belgesi sahiplerinin faaliyet gösterdikleri ilçede/bölgede izni aldıkları toplam e-skuter sayısının %70’inden az (Kasım-Şubat döneminde %40 olarak uygulanır) %130’undan fazla e-skuter bulundurmama yükümlülüğünü ihlal etmesi durumunda; ilk aykırılıkta 1000 TL idari para cezası uygulanacakken, ikinci aykırılıkta 10.000 TL, üçüncü de ise 50.000 TL idari para cezası konu olmakla beraber üçüncü aykırılık halinde ilaveten, faaliyetleri 6 ay süre ile geçici olarak durdulacaktır.

Birden fazla ihlalin bir arada işlenmesi halinde her kabahat için ayrı idari para cezası uygulanacaktır. Yine, her bir e-skuter için ayrı ayrı idari para cezası uygulanır. Yönetmelik’in ihlali kapsamında faaliyetlerin geçici durdurulması veya iptali yetki sahibine bildirim tarihini takip eden 30. günde etkili olacaktır.

Ulaştırma ve Altyapı, Çevre ve Şehircilik ile İçişleri Bakanlıkları (“Bakanlık”) tarafından “Elektrikli Skuter Yönetmeliği”(“Yönetmelik”) 31454 sayılı ve 14.04.2021 tarihinde yayınlanan Resmi Gazete ile yürürlüğe girdi.

Paylaşımlı elektrikli skuter (e-skuter) işletmeciliği faaliyetlerini düzenlemek amacıyla yürürlüğe giren bu Yönetmelik, karayolunda kullanılacak e-skuterlera ilişkin ve paylaşımlı e-skuter işletmeciliği faaliyeti yapanların ile bu skuterlardan yararlananların ve sürücülerin hak ve yükümlülüklerini düzenlemektedir.

  • E-Skuter Kullanımı ve  İşletmeciliğine ilişkin Genel Hususlar

Yönetmelik madde 5 uyarınca e-skuter sürücülerin sürüşleri sırasında uyması gereken kurallar belirtilmiştir. Bu kurallara örnek olarak e-skuterın yaya yollarında sürülmesinin, ayrı bisiklet yolunda sürülmesinin, otoyollarda ve 50 km/s üzerinde olan karayollarında sürülmesinin ve araca bağlanarak sürülmesinin yasak olduğu belirtilmiştir. Ayrıca sürücü dışında bir başka kişinin e-skuterda taşınamayacağı, yine yük ve şahsi eşya skuterların üzerine konulamayacağı hüküm altına alınmıştır. İlaveten, skuterın teçhizatına ilişkin gece sürüşlerinde far, arkada kırmızı ışık ve korna vb. ses aletini bulundurma zorunluluğu getirilmiştir.

Yönetmelik madde 6 ise,”paylaşımlı e-skuter işletmeciliğine” ilişkin genel hususları düzenlemektedir. Bu maddeye göre, sadece yetki belgesi ve paylaşımlı e-skuter izni alan gerçek veya tüzel kişiler, paylaşımlı e-skuter işletmeciliği faaliyetini icra edebilecektir. Yine, yetki belgesi alanlar, hizmetlerin sunumu esnasında adil davaranarak, haksız rekabete mahal vermeyecektir ve genel olarak kamu yararını gözeterek ve toplum ve çevre sağlığı ile bunların güvenliğini, engelli erişilebilirliğini ve trafik güvenliğini olumsuz yönde etkilemeyecek şekilde faaliyetlerini gerçekleştireceklerdir.

  • Yetki Belgesi ve E-Skuter İzni ile ilgili Hükümler

i. Yetki Belgesi

Yönetmelik madde 7 ve 8 uyarınca, yetki belgesi ve e-skuter izni almanın genel ve özel şartları düzenlenmiştir. Bu şartlar ancak ve ancak birlikte sağlanmak suretiyle yetki belgesi alınabilir. Genel şartlar arasında, gerçek kişilerin T.C. vatandaşı olması, tüzel kişilerin T.C. kanunlarına göre kurulu ve ticaret sicillerine kayıtlı olması, kişilerin halihazırda vergi mükellefi olmaları, ticaret/sanayi/esnaf odalarına kaydolmaları, e-tebligat sistemine üye olmaları ve 10.000 TL tutarındaki ilgili ücreti yatırmış olmaları belirtilmiştir. Bu şartlar arasında dikkat çekici şekilde yabancı gerçek ve tüzel kişilere de Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu hükümleri ile birlikte Yönetmelik şartlarını tamamlaması halinde yetki belgesi verilebileceği belirtilmiştir.

Özel şartlar olarak, 500.000 Türk Lirası sermayeye sahip olunması,standartlarının Bakanlığın belirleyeceği internet sitesi ve mobil uygulamalara sahip olunması, veri tabanının T.C sınırları içerisinde tutulması ve Bakanlığın erişimine açık olması, en az 250 e-skutere sahip olunması, bir takım kalite belgelerine (TS ISO/IEC 27001, ISO 45001 gibi) sahip olunması sayılmıştır.

Bahsi geçen özel şartların tümü ve genel şartlardan vergi mükellefi olunması, odalara kayıt mecburiyeti ve e-tebligat üyeliğinin muhafaza edilmesi yetki belgesinin iptal edilmemesi için bir önşart niteliğindedir. Bu şartların kaybedilmesi halinde ve 90 gün içerisinde tamamlanamadığı durumlarda ilgili faaliyet geçici olarak durdurulur.

Yetki belgesi almak veya yenilemek isteyen kişiler, genel ve özel şartların tümünü sağladığını tevsik eden belgeler ile birlikte Bakanlığa başvuruda bulunur. Yetki belgelerinin süresi 5 yıldır.

ii. Paylaşımlı E-Skuter İzni

Yönetmeliğin 11. Maddesi uyarınca Büyükşehirlerde izin verilecek her bir ilçedeki nüfusun, büyükşehir olmayan yerlerde belediye nüfusunun en fazla 200’de biri kadar olacak şekilde e-skuter izni verilebileceği belirtilmiştir. Bu sayı mevsimsel veya dönemsel kullanım talebinin artması gibi gerekçelerle %50’ye kadar artırılabilir. Her bir yetki belgesi sahibine, e-skuter sayısının beşte birini aşmamak kaydıyla e-skuter izni verilir. Bu sınırlamalar, özel kanunlarla düzenlenen havalimanları, üniversite kampüsleri, hastaneler, milli parklar ve benzeri alanlarda uygulanmayacaktır.Bu alanlara yönelik e-skuter izni verilmesine ilişkin iş ve işlemler, ilgili kurumlar/işletmeler tarafından yürütülür.

Yetki belgesi almış olan gerçek veya tüzel kişiler faaliyetlerinde kullanacakları e-skuter için Büyükşehir belediyesi ulaşım koordinasyon merkezlerinden (“UKOME”) veya Büyükşehir belediyesi bulunmayan illerde il trafik komisyonundan işgal harcını ilgili Belediyeye ödemek suretiyle izne başvuruda bulunurlar. UKOME ve il trafik komisyonlarınca, e-skuter sayıları, her bir yetki belgesi sahibinin başvuruda bulunabileceği azami e-skuter izni sayısı, e-skuterlerin kullanılmayacağı alanlar, başvuru süreci ve talep edilebilecek diğer şartlar ilgili kurumların internet sayfasında başvurudan en az 10 gün önce duyurulur.

Başvurular idare tarafından 60 gün içerisinde değerlendirilir. Yapılan değerlendirme sonucunda; talep edilen e-skuter izni sayısının, verilebilecek e-skuter izin sayısının üstünde olduğu durumlarda, yetki belgesi sahibi başvurucular arasında talep ettikleri sayılar ile orantılı olarak eşit şekilde e-skuter izni verilir. Verilebilecek e-skuter izin sayısının altında olunduğu durumlarda ise, e-skuter izni düzenlenmesini müteakip 6 ay içerisinde ilgisine göre UKOME veya il trafik komisyonlarınca varsa ilave talepler alınır.

E-skuter izni düzenlenen yetki sahipleri iznin düzenlenmesinden itibaren 45 gün içerisinde e-skuterları sahada bulundurmak zorundadır. E-skuter izninin süresi 2 yıldır.

  • Bölünme, Birleşme, Tür Değişikliği ve Hizmet Sözleşmesi

Yönelik Madde 14 uyarınca yetki belgesi verilmiş tüzel kişiliğin bölünmesi halinde tüzel kişiliğe verilmiş yetki belgesi, yeni ortaya çıkan tüzel kişiliklerden sadece birine verilebileceği hüküm altına alınmıştır. Yine, yetki belgesi verilmiş tüzel kişiliğin başka bir tüzel kişilik ile birleşmesi halinde ise, birleşme sonrasındaki tüzel kişilik adına yeniden yetki belgesi düzenlenir. Benzer şekilde, tür değişikliği halinde yeni tüzel kişiliğe yeni yetki belgesi verilir.

Yönetmeliğin 15. Maddesine göre yetki belgesi sahiplerinin hizmetten yararlananlar ile elektronik ortamda sözleşme yapması ve bu sözleşmede bir takım şartların bulunması (yetki belgesi sahibinin adı/unvanı, yetki belgesi numarası, adresi, vergi kimlik numarası, gerçek kişilerde T.C. kimlik numarası gibi) zorunlu kılınmıştır.

  • Yetki Belgesi  Verilenlerin Yükümlülükleri ve Hizmetten Yararlananların Hakları

Yönetmelik Madde 16 kapsamında yetki belgesi sahiplerine 18 bentten oluşan bir takım yükümlülükler getirilmiştir. Bunlardan bazı önemli olanlar: yetki sahiplerinin (i) sadece izin aldıkları belediye/bölge sınırları içerisinde faaliyette bulunabilme, (ii) firmalarında meydana gelen sermaye, unvan, adres gibi değişikliğiklerin Bakanlığa bildirimesi mecburiyeti, (iii) Kişisel Verilerin Korunması Kanununa uygunluk, (iv) kullanıcılara mobil/internet eğitim hizmeti sunumu, (v) e-skuterlerin en az % 30’u için, TSE Uygunluk Belgesi alınması, (vi) faaliyet gösterdikleri il için alınan toplam e-skuter izin sayısını aşmamak kaydıyla, faaliyet gösterdikleri ilçede/bölgede izni aldıkları toplam e-skuter sayısının %70’inden az (Kasım-Şubat döneminde %40 olarak uygulanır) %130’undan fazla e-skuter bulundurmama, (vii) çağrı merkezi ve ilgili mobil uygulama hizmeti sunumu gibi yükümlülüklerdir.

Yönetmelik uyarınca, e-skuter hizmetinden yararlananların, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerinden doğan hakları saklı olduğu ayrıca belirtilmiştir.

  • Denetim ve İdari Yaptırımlar

Yetki belgesi verilenlerin Yönetmelik kapsamında yer alan faaliyetleri Bakanlığın denetimine tabidir. Yetki belgesi sahiplerinin, denetim yapmakla görevli olanlar tarafından istenilen belgeleri vermesi zorunludur. Bakanlık ve belediye denetim birimleri söz konusu denetimi icra edecek olanlardır.

Yönetmelik hükümlerine ve yükümlülüklerine aykırı davrananlar aleyhine genel olarak, aykırılıklara göre değişkenlik göstermek suretiyle, 1.000 TL-10.000 TL aralığında idari para cezası uygulanmaktadır. Yetki belgesi sahiplerinin faaliyet gösterdikleri ilçede/bölgede izni aldıkları toplam e-skuter sayısının %70’inden az (Kasım-Şubat döneminde %40 olarak uygulanır) %130’undan fazla e-skuter bulundurmama yükümlülüğünü ihlal etmesi durumunda; ilk aykırılıkta 1000 TL idari para cezası uygulanacakken, ikinci aykırılıkta 10.000 TL, üçüncü de ise 50.000 TL idari para cezası konu olmakla beraber üçüncü aykırılık halinde ilaveten, faaliyetleri 6 ay süre ile geçici olarak durdulacaktır.

Birden fazla ihlalin bir arada işlenmesi halinde her kabahat için ayrı idari para cezası uygulanacaktır. Yine, her bir e-skuter için ayrı ayrı idari para cezası uygulanır. Yönetmelik’in ihlali kapsamında faaliyetlerin geçici durdurulması veya iptali yetki sahibine bildirim tarihini takip eden 30. günde etkili olacaktır.