İşbu bilgi notumuz Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK)’nun geçmiş 18/12/2019 ve 09/02/2020 tarihlerinde almış olduğu kararları ile, önceden limit getirilen yurt dışı yerleşiklerle vadede TL alım ve satım yönünde gerçekleştirecekleri aşağıda belirtilen işlemler için (swap işlemleri) getirilen kısıtlamalara; 12/04/2020 tarihinde COVID-19 salgını nedeniyle küresel piyasalardaki dengesizlikler ve risklerin artmış olması nedeniyle söz konusu risklerin yönetilmesi ve finansal istikrarın korunmasına yönelik olarak atılan adımların ve alınan tedbirlerin etkinliğini artırmak bakımından yapılan değerlendirme sonucunda ilave kısıtlama getirilmesine yönelik yapılan değişikliklerin aktarılmasına ilişkindir.

  1. 09/02/2020 tarihli BDDK kararı ve 12/04/2020 tarihinde getirilen değişiklikler/yeni sınırlandırmalar (vadede TL alım)

BDDK’nın 09/02/2020 tarihli kararı ile, bankaların yurtdışı yerleşiklerle yaptıkları bir bacağı döviz diğer bacağı TL olan ve vadede TL alım yönünde gerçekleştirecekleri para swapı, forward, opsiyon ve diğer türev işlemlerin toplamının bankaların en son hesapladıkları yasal özkaynaklarının %10’u ile sınırlandırılmıştır. Bankaların, konsolidasyona tabi yurtdışındaki kredi kuruluşu ve finansal kuruluş niteliğini haiz ortaklıklarıyla gerçekleştirdiği işlemler ise bu uygulamadan muaf tutulmuştur.  

Yine, BDDK’nın 09/02/2020 tarihli kararında, sınırlamaya dahil edilen işlemlerin hesaplamasında (i) 90 – 360 gün vadeli işlemlerin %75, (ii) 360 gün ve üzeri vadeli işlemlerin ise %50 oranında dikkate alınacağı belirtilmiştir. Ayrıca, söz konusu oranın günlük olarak solo ve konsolide bazda hesaplanması uygulamalarına devam edilmesine, mevcut aşımlar giderilinceye kadar yeni bir işlem yapılmamasına ve bu mahiyetteki vadesi gelen işlemlerin yenilenmemesine karar verilmiştir.

Bu defa BDDK, COVID-19 salgınının yol açtığı piyasa risklerinin yönetilmesi amacıyla ve finansal istikrarın korunmasına yönelik, 12/04/2020 tarihinde almış olduğu karar ile bankaların yurt dışı yerleşiklerle vadede TL alım yönünde gerçekleştirecekleri bahsi geçen işlemlerine yönelik aşağıdaki ilave tedbirleri uygulamaya koymuştur:

  • Bankaların yurtdışı yerleşiklerle yaptıkları bir bacağı döviz diğer bacağı TL olan ve vadede TL alım yönünde gerçekleştirecekleri para swapı, forward, opsiyon ve diğer türev işlemlerin toplamının bankaların en son hesapladıkları yasal özkaynaklarının %1’i olarak yeniden sınırlandırılmıştır.
  • Sınırlamaya dahil edilen işlemlerin hesaplamasında, kullanılan vade gününe göre farklı dikkate alınma oranları uygulaması kaldırılmıştır.
  • Söz konusu işlemlerin anlaşılan vadeden önce bozulmak istenmesi veya vadesinin uzatılmasının istenmesi durumunda BDDK’nın yazılı onayının alınacağına karar verilmiştir.

Bu ilave tedbirler dışında, vadede TL alım işlemlerine yönelik 09/02/2020 tarihli BDDK kararı uygulama alanı bulacaktır.

  • 18/12/2020 tarihli BDDK kararı ve 12/04/2020 tarihinde getirilen değişiklikler/yeni sınırlandırmalar (vadede TL satım)

BDDK’nın 18/12/2020 tarihli kararı ile, bankaların yurtdışı yerleşiklerle yaptıkları bir bacağı döviz diğer bacağı TL olan ve vadesine yedi gün veya daha kısa süre kalan, vadede TL satım yönündeki para swapı, forward, opsiyon ve diğer türev işlem tutarları toplamının, en son hesapladıkları yasal özkaynaklarının %10’u ile sınırlandırılmıştır. Bankaların, konsolidasyona tabi yurtdışındaki kredi kuruluşu ve finansal kuruluş niteliğini haiz ortaklıklarıyla gerçekleştirdiği işlemler ise bu uygulamadan muaf tutulmuştur. 

Söz konusu oranın, (i) günlük olarak solo ve konsolide bazda hesaplanacağı, (ii) opsiyon işlemlerinin hesaplamada delta eşdeğeri ile dikkate alınacağı, (iii) valör tarihinden (işlemin gerçekleştirildiği tarih) sonra olan (ileri işlem tarihli) türev işlemlerin, hesaplamada valör tarihi (işlemin gerçekleştirildiği tarih)  itibarıyla dikkate alınacağı ve (iv) mevcut aşım giderilinceye kadar aşım bulunan vade aralığında işlem yapılmayacağı yönünde karar alınmıştır.

BDDK, benzer şekilde, COVID-19 salgınının yol açtığı finansal ve diğer risklerin yönetilmesi için atılan alınan tedbirleri desteklemek açısından, 12/04/2020 tarihinde almış olduğu karar ile bankaların yurt dışı yerleşiklerle vadede TL satım yönünde gerçekleştirecekleri bahsi geçen işlemlerine  yönelik aşağıdaki ilave tedbirlerin uygulamaya koymuştur:

  • Söz konusu vadede TL satım yönündeki para swapı, forward, opsiyon ve diğer türev işlem tutarları toplamının tutarları toplamının, bankaların en son hesaplanan yasal özkaynaklarına oranının, hiçbir takvim gününde;
  • Vadesine 7 gün kalan işlemler için %1’i,
    • Vadesine 30 gün kalan işlemler için %2’yi,
    • Vadesine 1 yıl kalan işlemler için %10’u geçmemesine karar verilmiştir.
  • Yine, söz konusu işlemlerin anlaşılan vadeden önce bozulmak istenmesi veya vadesinin uzatılmasının istenmesi durumunda BDDK’nın yazılı onayının alınacağına karar verilmiştir.

Bu ilave tedbirler dışında, vadede TL satım işlemlerine yönelik 18/12/2020 tarihli BDDK kararı uygulama alanı bulacaktır.