28 Nisan 2023 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan, Anayasa Mahkemesi’nin “AYM” 22.2.2023 Tarih, 2022/155 Esas, 2023/38 Karar sayılı kararı ile bir kadının evlenmeden önceki soyadını evlilik sonrası tek başına kullanabilmesine imkan tanıyan karar verilmiş ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 187. maddesi iptal edilmiştir.

Söz konusu kararda AYM’ye bireysel başvuruda bulunan başvurucular, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 187. maddesinin; Anayasa’nın 2., 10., 17., 20., 90. ve 153. maddelerine aykırı olduğunu iddia etmiş ve ilgili hükmün iptalini talep etmiştir.

Başvuruya ilişkin, Anayasa Mahkemesi tarafından değerlendirme konusu yapılan ve iptaline karar verilen Türk Medeni Kanunu Hükmü aşağıdaki gibidir:

“Kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır; ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir. Daha önce iki soyadı kullanan kadın, bu haktan sadece bir soyadı için yararlanabilir.”

Söz konusu AYM kararında, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Yargıtay kararlarına atıf yapılarak, kadının soyadını taşımasının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 8. maddesi ve Anayasa’nın 20. maddesinde düzenlenmiş bir hak olduğu belirtilmiştir.

Ayrıca AYM kararında, kadın ile erkeğin karşılaştırmaya müsait şekilde benzer durumda oldukları, erkeğin evlenmeden önceki soyadını evlendikten sonra tek başına kullanabildiği halde dava konusu hüküm nedeniyle kadının evlenmeden önceki soyadını evlendikten sonra ancak kocasının soyadı önünde kullanabileceği öngörüldüğünden, karşılaştırmaya müsait şekilde benzer durumda olan eşlerin cinsiyet temelinde farklı muameleye tabi tutulduğunu ve bu farklı muamelenin nesnel ve makul bir sebebe dayanmadığını gerekçe göstererek, Anayasa’nın eşitlik ilkesinin ihlal edildiği sonucuna varılmıştır.

Ayrıca söz konusu kararda eşlere içlerinden birinin soyadını veya bunun dışında bir adı ortak soyadı olarak belirleme imkanının tanınması ya da ortak soyadının eşlerin evlenmeden önceki soyadlarının birleşiminden oluşacağının ögörülmesinin de mümkün olduğu açıklanmıştır.

İptal kararının yürürlüğe giriş tarihi ise bu konuda yasa koyucuya gerekli yasal değişikliklerin yapılabilmesini teminen kararın Resmi Gazetede yayımlandığı 28.04.2023’ten 9 ay sonrası olarak belirlenmiştir.

Konuya ilişkin olarak ilgili Resmi Gazete’ ye aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz:

https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/04/20230428-9.pdf

Güzide Özbilen Şahin
Ortak | [email protected]
Mehmet Eren Sapmaz
Stajyer Avukat | [email protected]