10.03.2021 tarihli Resmi Gazete’de, uzun zamandır beklenen, 4857 sayılı İş Kanunu uyarınca uzaktan çalışanlara ve bu kişilerin işverenlerine ilişkin hak ve yükümlülükleri düzenleyen Uzaktan Çalışma Yönetmeliği (“Yönetmelik”) yayınlanmış ve Yönetmelik 10.03.2021 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.

Yönetmelik kapsamında düzenlenen önemli hususlara ilişkin bilgiler aşağıda incelemelerinize sunulmaktadır.

  • Uzaktan çalışmaya ilişkin sözleşmeler

Uzaktan çalışmaya ilişkin iş sözleşmeleri yazılı şekilde yapılmalı ve bu sözleşmede; işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan iş araçları, ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer almalıdır.

Bu kısım aslında yeni bir hüküm değildir zira İş Kanunu madde 14’e de bu ekleme 2016 yılında yapılmıştır.

  • Çalışma mekanının düzenlenmesi:

Gerekmesi durumunda, uzaktan çalışmanın yapılacağı mekan ile ilgili düzenlemeler işin ifasından önce tamamlanmalıdır ve söz konusu düzenlemelere ilişkin maliyetlerin ne şekilde karşılanacağı, uzaktan çalışacak olan işçi ve işveren tarafından birlikte belirlenmelidir.

  • Kullanılacak malzeme ve iş araçlarının temini ve kullanımı
  • Aksi iş sözleşmesinde düzenlenmemişse, uzaktan çalışan işçinin mal ve hizmet üretimi için gereken malzeme ve iş araçları işveren tarafından sağlanacaktır.
  • Söz konusu malzeme ve iş araçlarının kullanım esasları ile bakım ve onarım koşulları açık ve anlaşılır bir şekilde uzaktan çalışan işçiye bildirilmelidir.
  • İş araçlarının işveren tarafından sağlanması halinde, bunların işçiye teslim edildiği tarihteki bedellerini belirten iş araçları listesi, işveren tarafından yazılı olarak işçiye teslim edilmeli ve söz konusu teslim edilen belgenin işçi tarafından imzalı bir nüshası işveren tarafından işçinin özlük dosyasında saklanmalıdır. Ancak, iş araçları listesinin iş sözleşmesi içinde veya iş sözleşmesinin akdedilme tarihinde iş sözleşmesine ek olarak düzenlenmiş ise, burada belirtilen ilave yazılı belge düzenlenmesi şartı aranmayacaktır.
  • Üretim maliyetlerinin karşılanması

İşin yerine getirilmesinden kaynaklanan mal veya hizmet üretimiyle doğrudan ilgili zorunlu giderlerin tespit edilmesine ve karşılanmasına ilişkin hususlar iş sözleşmesinde belirtilmelidir.

  • Çalışma süresinin düzenlenmesi
  • Uzaktan çalışmanın yapılacağı zaman aralığı ve süresi iş sözleşmesinde belirtilmelidir.
  • Mevzuatta öngörülen sınırlamalara bağlı kalmak koşuluyla, işçi ve işveren çalışma saatlerinde değişiklik yapabilir.
  • Fazla çalışma, işverenin yazılı talebi üzerine, işçinin kabulü ile mevzuat hükümlerine uygun olarak yapılmalıdır.
  • İletişim

Uzaktan çalışmada iletişimin yöntemi ve zaman aralığı uzaktan çalışan işçi ile işveren arasında belirlenecektir.

  • Verilerin korunmasına ilişkin düzenlemeler
  • Uzaktan çalışan işçi, işveren tarafından, uzaktan çalışan işçinin işyerine ve yaptığı işe dair verilerin korunması ve paylaşımına ilişkin işletme kuralları ve ilgili mevzuat hakkında bilgilendirilmelidir.
  • Söz konusu verilerin korunmasına yönelik gerekli tedbirler işveren tarafından alınacaktır.
  • İşveren, korunması gereken verinin tanım ve kapsamını sözleşmede belirlemekle yükümlüdür.
  • Uzaktan çalışan işçi ise, işveren tarafından verilerin korunması amacıyla belirlenen işletme kurallarına uymakla yükümlü kılınmıştır.
  • Uzaktan çalışmaya geçiş hakkında düzenlemeler ve çalışanın başvurusu
  • İş ilişkisi doğrudan uzaktan çalışma sözleşmesi ile kurulabilir veya halihazırda işyerinde çalışan işçinin iş sözleşmesi, işçinin ve işverenin anlaşması halinde, uzaktan çalışma sözleşmesine dönüştürülebilir (veya iş sözleşmesi revize edilebilir).
  • İşçinin, uzaktan çalışma talebi ile ilgili hususlar aşağıda belirtildiği şekilde yapılmalıdır:
  1. Talep yazılı olarak yapılır.
    1. Talep işyerinde belirlenen usul doğrultusunda işverence değerlendirilir.
    1. Talep değerlendirilirken, işin ve işçinin niteliği gereği uzaktan çalışmaya uygunluğu ile işverence belirlenecek diğer kıstaslar kullanılır.
  • Talebe ilişkin değerlendirme sonucunun 30 gün içinde işçiye talebin yapıldığı usulle bildirilmesi esastır.
  • Talebin kabul edilmesi halinde, uzaktan çalışmaya ilişkin iş sözleşmesinin şekil şartına ve içeriğine uygun olarak sözleşme akdedilmelidir.  
  • Uzaktan çalışmaya geçen işçi, yukarıda belirtilen usulle (uzaktan çalışma talebine ilişkin hükümler çerçevesinde) yeniden işyerinde çalışma talebinde bulunabilir. İşveren, söz konusu talebi öncelikli olarak değerlendirmelidir.
  • Uzaktan çalışmanın, mevzuatta belirtilen zorlayıcı nedenlerle işyerinin tamamında veya bir bölümünde uygulanacak olması halinde, uzaktan çalışmaya geçiş için işçinin talebi veya onayı aranmayacaktır.
  • İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tedbirlerin alınmasına ilişkin düzenleme

İşveren, uzaktan çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak,

  • İş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmekle,
  • Gerekli eğitimi vermekle,
  • Sağlık gözetimini sağlamakla, ve
  • Sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla

yükümlüdür.

  • Uzaktan çalışmanın yapılamayacağı işler
  • Tehlikeli kimyasal madde ve radyoaktif maddelerle çalışma, bu maddelerin işlenmesi veya söz konusu maddelerin atıkları ile çalışma, biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan çalışma işlemlerini içeren işlerde uzaktan çalışma yapılamaz.
  • Kamu kurum ve kuruluşlarınca ilgili mevzuatına göre hizmet alımı suretiyle gördürülen işler ile millî güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis veya hizmetlerden hangilerinde uzaktan çalışma yapılamayacağı, birim, proje, tesis veya hizmetten sorumlu olan veya hizmeti alan kamu kurum ve kuruluşunca belirlenir.